Deall democratiaeth
Mae gwlad ddemocrataidd yn un lle mae gan y bobl lais ynghylch sut mae pethau’n cael eu gwneud.
Mae’r Deyrnas Unedig yn ddemocratiaeth. Mae hyn oherwydd ein bod yn cael dewis pwy rydym am wneud penderfyniadau ar ein rhan, trwy bleidleisio mewn etholiadau.
Sut mae democratiaeth yn gweithio?
Mewn etholiadau, rydym yn pleidleisio dros bleidiau gwleidyddol ac ymgeiswyr. Mae’r rhain yn wahanol bobl â syniadau am sut y dylid rhedeg y wlad. Gelwir y bobl hyn yn wleidyddion.
Mae gwleidyddion yn gosod cynlluniau ar gyfer pethau sy’n effeithio arnom ni fel cymdeithas. Maen nhw’n gwneud penderfyniadau ar bethau fel:
- ysgolion,
- ysbytai, a’r
- amgylchedd.
Gallwn bleidleisio dros y blaid neu’r gwleidydd sydd â’r syniadau gorau yn ein barn ni.
Pam cael democratiaeth?
Mae’n hyrwyddo rhyddid mynegiant
Mae democratiaeth yn rhoi’r hawl i ni ddweud beth rydyn ni’n ei feddwl am rai pethau, cyn belled nad yw hyn yn niweidiol i eraill. Mae hyn yn helpu i sicrhau bod pawb yn cael cyfle i leisio eu barn.
Mae’n cynnal cyfraith a threfn
Mae’r gwleidyddion rydym yn pleidleisio drostynt, neu’n eu hethol, yn creu ac yn diwygio’r cyfreithiau yn ein democratiaeth. Mae cyfreithiau wedi’u cynllunio i’n cadw ni’n ddiogel.
Mae’n helpu i sicrhau cydraddoldeb
Mae democratiaeth yn cynnal hawliau pobl. Mae hyn yn helpu i hyrwyddo triniaeth deg a chyfle i bawb.
Mathau o lywodraethau
Mae’r Deyrnas Unedig yn cael ei rhedeg gan wahanol fathau o lywodraethau. Maen nhw’n gwneud penderfyniadau pwysig ar faterion cyhoeddus ledled y DU.
Llywodraeth Ganolog
Mae’r Llywodraeth Ganolog, neu Lywodraeth y DU, wedi’i lleoli yn San Steffan.
Cael gwybod mwy ynghylch sut mae’r Llywodraeth Ganolog yn gweithio.
Llywodraethau datganoledig
Mae llywodraethau datganoledig yn cael eu cynnal yng Nghymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon.
Cael gwybod mwy ynghylch sut mae Llywodraeth Cymru’n gweithio.
Awdurdodau lleol
Mae’r Deyrnas Unedig yn cynnwys awdurdodau lleol neu gynghorau hefyd. Gallwch:
Cynghorau cymuned
Mae awdurdodau lleol hefyd yn cynnwys cynghorau cymuned llai. Gallwch:
Craffu a gwneud penderfyniadau
Mae gwleidyddion yn mynychu cynadleddau ffurfiol rheolaidd i sicrhau bod ein llywodraethau yn gwneud penderfyniadau priodol a theg. Gelwir y cynadleddau hyn yn seneddau.
Y Senedd yw Senedd Cymru.
Gallwch:
Gallwch hefyd weld sut i gymryd rhan yn y broses o wneud penderfyniadau.
Pwy yw eich cynrychiolwyr?
Dysgwch pwy sy’n eich cynrychioli chi’n lleol, yng Nghymru ac yn San Steffan.
Gallwch: